PODZIAŁ I HISTORIA ŻAGLOWCÓW
WSTĘP
Historia żeglugi jest równie stara, jak historia ludzkości. Już człowiek pierwotny
pływał po rzekach i jeziorach na pniach drzew. Najpierw były one nieobrobione,
później zaczęto je wydrążać i zaokrąglać na końcach, bądź też wiązać po kilka razem.
Z wydrążonego pnia narodziła się łódź (takie łodzie-dłubanki spotyka się jeszcze do
dzisiaj w wielu częściach świata), zaś ze związanych pni - tratwa. Pierwsze łodzie
i tratwy poruszano odpychając się najpierw pałką, później wiosłem, jeszcze później -
rozpinając nad nim płachtę żagla. Wiosła i żagiel stały się na całe tysiąclecia
jedynym napędem coraz większych łodzi i statków, już nie tylko na rzekach
i jeziorach, ale i na morzach. Dopiero wynalazek silnika parowego a później
spalinowego przyniósł zmierzch fascynującego świata żaglowców.
Konstrukcja statków związana była zawsze z wieloma czynnikami. Uzależniona była
od materiałów dostępnych na danym terenie, od przeznaczenia statku, od wiedzy i zdolności
budowniczych a także od warunków jakie stawiał mu morski żywioł.
W starożytnym, niemal bezleśnym Egipcie,
powstawały płaskodenne gublije,
budowane z krótkich kawałków
drewna i usztywniane linami, a także papirusowe tratwy. Daleki Wschód stał się
na tysiąclecia królestwem sampanów i coraz to większych dżonek.
Kraje arabskie stworzyły swoje, nie zmieniane przez setki lat, oryginalne łodzie
i statki o dziwnych nazwach. Dzięki skośnym żaglom i odpowiednim
kształtom kadłuba mogły one lawirować i płynąć pod wiatr.
Normańskie plemiona północnej Europy zdobywały morza i oceany na smukłych,
ostrodennych łodziach
z groźnymi wojownikami - wikingami - przy wiosłach. Świat
antyczny stworzył wiosłowo-żaglowe galery, które przetrwały aż do XVIII w.
Średniowiecze przyniosło coraz większą przewagę żagla jako napędu statków.
Ich wielkość nie rosła zresztą zbyt szybko. Aż do XV w. nie przekraczały
z reguły 300 ton wyporności. Obok wojennych galer pojawiało się coraz więcej pękatych
(jak mówiono "okrągłych") żaglowych statków handlowych. Jednak dopiero pojawienie się
karaweli
pozwoliło zdobywać morza i oceany. Era dużych żaglowców rozpoczęła się w XVI w.
od wielomasztowych i wielopokładowych
galeonów.
Ciągłe doskonalenie broni palnej zmienił zupełnie formę wojen i bitew morskich.
Coraz częściej walczono na odległość a abordaż i walka wręcz były tylko
uzupełnieniem boju. Z czasem zmienił się też sposób prowadzenia bitew - z walki
bezładnych rojów statków na walkę płynących w szyku torowym tzw.
liniowców. Oprócz nich
pojawiły się z czasem mniejsze żaglowce wojenne - korwety i fregaty. Udoskonalenie
i zróżnicowanie techniki doprowadziło do powstania szkunerów, barków, barkentyn,
brygantyn i innych.
Oddzielny rozdział stanowiły klipry - ostatnie
z wielkich handlowych żaglowców. Choć pierwsze parowce miały jeszcze żagle to jednak
szybki rozwój i udoskonalanie maszyn parowych doprowadziło do powstania całkowicie
nowych środków morskiego transportu - już bez żagli.
Obecnie zostały już tylko żaglowce szkolne i rekreacyjne ...
STAROŻYTNOŚĆ
ŚREDNIOWIECZE
ERA WIELKICH ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH
ERA TECHNIKI
ŻAGLOWCE EGZOTYCZNE
WSPÓŁCZESNE TYPY ŻAGLOWCÓW
kutry |
kecze i jole |
szkunery |
brygi |
brygantyny |
barki |
barkentyny |
fregaty |
Współczesne typy żaglowców
|