Strona główna Żaglowce historyczne i repliki HMS Victory

VICTORY

liniowiec

kliknij - powiększenie "Victory" - słynny trójpokładowy brytyjski okręt liniowy, który brał udział w wielu bitwach morskich, i na którego pokładzie zginął admirał Nelson w akcji pod Trafalgarem. Zbudowany w latach 1759-65 w Chatham. Obecnie zachowany w suchym doku w Portsmouth jako pamiątka narodowa.

Tło powstania okrętu
W dniu 13 grudnia 1758 roku Rada Admiralicji brytyjskiej podjęła decyzję o skonstruowaniu i budowie 12 nowych okrętów liniowych pierwszej klasy, uzbrojonych w około 100 armat. Projektantem tych jednostek był Sir Thomas Slade, główny konstruktor floty. Po kilkuletnich dyskusjach podjęto decyzję o nazwaniu nowych okrętów typem Victory, i taką też nazwę nadano pierwszej jednostce. Interesujący jest fakt, że w tym samym roku urodził się późniejszy admirał Horatio Nelson (przy czym warto pamiętać, iż Nelson nigdy nie dowodził tym okrętem).

Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie

Historia
Stępkę pod HMS Victory położono w dniu 23 lipca 1759, w doku nr 2 stoczni Chatham Dockyard. Zwodowano ją sześć lat później, 7 maja 1765 i natychmiast przeniesiono do rezerwy. W roku 1778 (podczas amerykańskiej wojny o niepodległość) podjęto decyzję o jej uaktywnieniu, po czym skompletowano załogę i pełen zestaw uzbrojenia (104 działa). Pozostawała w czynnej, ale nie obfitującej w wydarzenia służbie do roku 1783, kiedy to ponownie przesunięto ją do rezerwy.
W roku 1789 ponownie wprowadzono okręt do linii i pozostawał w aktywnej służbie do roku 1797, kiedy to w dniu 14 lutego HMS Victory wzięła udział, jako okręt flagowy admirała Johna Jervisa, w zwycięskiej dla Anglików bitwie u przylądka Św. Wincentego. Po bitwie uznano, że okręt nie nadaje się do dalszej eksploatacji i wycofano z aktywnej służby. Do roku 1800 stał zakotwiczony na rzece Medway, służąc jako pływający szpital. Przez następne trzy lata okręt przeszedł intensywny remont, połączony z częściową przebudową (zwłaszcza rufy).
W roku 1803 HMS Victory został ponownie przywrócony do służby, a dwa lata później został flagowym okrętem admirała Horatio Nelsona w Bitwie pod Trafalgarem. Następne siedem lat okręt spędził pod dowództwem kapitana Sir Jamesa Saumareza (również uczestnika bitwy u przylądka Św. Wincentego). W roku 1812 liniowiec ponownie wycofano i używano jako pływający magazyn w porcie w Portsmouth, aż do roku 1922. Wówczas, pod naciskiem Towarzystwa Badań Nautycznych sławny okręt przeholowano do stoczni Portsmouth i ustawiono w suchym doku, gdzie pozostaje do dzisiaj.

Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie
Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie

Okręt jest określany jako najstarszy na świecie okręt pozostający w służbie. Jest to naturalnie próba odebrania tego tytułu amerykańskiej fregacie USS Constitution, ale chyba dosyć słabo uzasadniona. Pomimo, iż sprawa jest raczej symboliczna i dosyć zabawna, warto ją może w skrócie wytłumaczyć. Otóż HMS Victory posiada status "comissioned" co oznacza, że formalnie jest okrętem Royal Navy. Uzasadnia się to między innymi faktem posiadania kapitana, a nawet załogi, a także tym, że na okręcie powiewa flaga Drugiego Lorda Morskiego, szefa sztabu marynarki. Tym niemniej brytyjski żaglowiec nie posiada statusu "active", jakim może poszczycić się fregata amerykańska. Jest to oczywiście całkowicie zrozumiałe i logiczne, ponieważ Victory stoi w suchym doku, i jest zupełnie niezdolny do spłynięcia na wodę, a tym bardziej do żeglugi. Ponieważ zaś USS Constitution znajduje się w pełnej sprawności nawigacyjnej, pozostańmy zatem przy niej, jako przy "najstarszym okręcie w czynnej służbie", chyba że ktoś życzy sobie uczynić inaczej.

Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie

Konstrukcja okrętu
HMS Victory jest klasycznym okrętem liniowym przełomu XVIII i XIX wieku. Napęd okrętu stanowią trzy maszty niosące ożaglowanie fregaty (pełnorejowe) o łącznej powierzchni ok. 16 000 m2, które zapewniało jej maksymalną prędkość 10 węzłów, w najbardziej sprzyjających warunkach. Niektóre źródła podają jednak, że "Victory" był w stanie osiągnąć nawet do 14 węzłów. Warunkiem do spełnienia miał być jakoby silny i stały wiatr oraz podniesione żagle wytykowe (lizle).
Konstrukcja kadłuba i poszycie wykonane jest z drewna łączonego kształtowo oraz przy pomocy gwoździ, kołków etc. Podwodna część kadłuba pokryta jest arkuszami blachy miedzianej. Do skonstruowania kadłuba wykorzystano blisko 2000 drzew różnych gatunków (głównie kilku odmian dębu). Bogato przeszklona rufa została znacznie przerobiona w latach 1800-1803, kiedy to uproszczono jej kształt i wzmocniono konstrukcję, pozostawiając jednak wciąż imponującą ilość okien.

Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie

Uzbrojenie
Jednostka ta posiada trzy pokłady działowe, na których przenosi (obecnie) 104 działa różnych wagomiarów. Na górnym pokładzie główną baterię stanowią 32 klasyczne armaty 12 funtowe. Ponadto w przedniej części górnego pokładu zamontowano na obrotnicach dwie potężne karonady 68 funtowe, oraz dwie długolufowe, mosiężne pościgówki, każda o wagomiarze 12 funtów. Na kolejnym, niższym pokładzie umieszczono 34 armaty 24 funtowe. Na najniższym pokładzie artyleryjskim ustawiono 34 armaty o wagomiarze 32 funtów. Nie oznacza to, że takie uzbrojenie przenosił zawsze, ale (podobno) jest to taki sam zestaw, jakiego "użyto" w bitwie pod Trafalgarem.

Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie Kliknij - powiększenie

DANE TECHNICZNE
długość całkowita  - 84,43 m
szerokość max.     - 15,8 m
zanurzenie         -  6,55 m
wys. główn. masztu - 67,05 m
wyporność          - ok. 216 ton
powierzchnia żagli - ok. 16 000 m2
prędkość max.      - 10 węzłów (14?)
załoga             - ok. 821 osób
rok budowy         - 1759-65
typ                - liniowiec (ożaglowanie pełnorejowe)
stocznia           - Chatham Dockyard (W.Brytania)
materiał konstr.   - drewno
koszt budowy       - 63 176 ówczesnych funtów 
                     (ok. 20 mln obecnych funtów)

Zobacz także:
 Fotografia Roberta Blocha
 Galeria fotografii Tomasza Aleksińskiego


OPRACOWANIE: Piotr Lewandowski, R@dek Trzciński, Krzysztof Duvnjak, Wiesław Taras
NA PODSTAWIE: www.cix.co.uk/~flagship/; Jane's Fighting Ships; Marek Siurawski - "Szanty i szantymeni"
Strona główna Żaglowce historyczne i repliki HMS Victory