ŚREDNIOWIECZNE   SPOSOBY
WALKI   NA   MORZU

Rozwój morskiej sztuki wojennej w średniowieczu uwarunkowany był zadaniami wykonywanymi przez floty poszczególnych państw. Floty Normanów służyły głównie do przewożenia wojsk podczas wypraw wojennych, a w XI i XII w. musiały być także przygotowane do prowadzenia działań obronnych w rejonie własnych wybrzeży i osłony żeglugi przed prowadzącymi działania korsarskie okrętami słowiańskimi. Floty pozostałych państw nadbałtyckich przeznaczone były głównie do działań obronnych w rejonie własnych wybrzeży. Głównym ich zadaniem było powstrzymanie okrętów nordyjskich przed dotarciem do wybrzeży i wtargnięciem w ujścia rzek bądż do portów. W działaniach obronnych floty występowały jako siła samodzielna lub też jako rodzaj sił współdziałających z załogami grodów nadmorskich.

Większość bitew floty średniowieczne staczały w rejonie wybrzeży. Wynikało to głównie ze stawianych im zadań - przerzucenia wojsk na terytorium przeciwnika albo obrony wybrzeża, a także z właściwości morskich używanych okrętów. Morze w tym czasie traktowane było jeszcze przede wszystkim jako dogodna droga, a nie jako akwen działań bojowych. Zazwyczaj niedogodny kierunek czy zbyt duża siła wiatru zmuszały do przełożenia terminu wyprawy. Jeśli sztorm zaskoczył flotę na morzu, refowano żagiel i szukano schronienia na osłoniętych wodach.
Przed walką spuszczano żagiel i składano maszt. Bitwy staczano znanymi już w starożytności sposobami. W początkowej fazie łucznicy i kusznicy zasypywali okręty setkami strzał. Osłonę przed strzałami dawały burty okrętów oraz podniesione na nich tarcze. Niekiedy na jednostkach silnie ostrzeliwanych załogi przechodziły na jedną burtę, aby podniesiona druga burta dawała lepszą osłonę przed pociskami.


Sposoby walki:

3.gif 4.gif
miotanie strzał i pocisków taranowanie


1.gif 2.gif
abordaż udoskonalony abordaż (atak 2-3 okrętami)


Bitwę rozstrzygano najczęściej abordażem. Sposób jego wykonania został częściowo udoskonalony. Do jednego okrętu podchodziły dwa lub trzy okręty przeciwnika, otaczając go z obu burt. Abordaż kilkoma jednostkami wymagał liczebnej przewagi nad okrętami przeciwnika.
Jeśli skład walczących flot był jednakowy, o powodzeniu abordażu decydowała sprawność manewrów poszczególnych okrętów. Wzrosła przez to rola manewru całych flot bądź ich eskadr na polu walki.

abordaż

Rodzaje ataków:

8.gif 9.gif 10.gif
atak czołowy atak skrzydłowy (z głównym uderzeniem na skrzydła przeciwnika) atak czołowy i uderzenie na skrzydło przeciwnika


Floty atakujące starały się zająć dogodną pozycję do ataku, często oczekiwały na dogodny moment do rozpoczęcia bitwy lub też działaniami demonstracyjnymi dążyły do zmylenia przeciwnika. Flota broniąca się, słabsza bądź zmuszona do bitwy w niekorzystnych warunkach, często stawała w szyku czołowym i łączyła okręty linami, aby uniemożliwić przeciwnikowi rozczłonkowanie jej sił. Był to manewr obronny, stosowany jako przeciwdziałanie udoskonalonemu abordażowi. Z okrętów związanych linami powstawał jak gdyby pomost, na którym walczono w sposób podobny jak na lądzie. Flota atakująca dążyła wówczas do okrążenia przeciwnika, a ten, pozbawiony możliwości manewru, walczył jak w obleganym grodzie.


Szyki:

5.gif 6.gif 7.gif
szyk czołowy szyk czołowy obronny - okręty powiązane szyk torowy

OPRACOWANIE: "XANDRA"; "BZq"
na podstawie: Edmund Kosiarz - "Wojny na Bałtyku X-XIXw.", Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978

Strona główna / Bitwy morskie epoki żaglowców / Średniowieczne sposoby walki na morzu